کلام امام خمینی کبیر پیرامون فهم اشعار مولوی و جبر در اشعار مولوی

بسم الله الرحمن الرحیم

بسیاری از مخالفین فلسفه و عرفان، بخاطر فهم ناصحیح از اشعار مولوی، به گمان دفاع از تشیع، با فهم غلط خود مبارزه می کنند. همچنین یکی از اشکالاتی که به مولوی می گیرند پیرامون مساله جبر در اشعار مثنوی است که مولوی را معتقد به جبر می دانند.

در ادامه، سخنان راهگشای امام خمینی کبیر پیرامون شرط فهم صحیح از اشعار مولوی و از جمله مساله جبر در اشعار او را مشاهده می کنید.

 

هر دانشی، روش و ابزار متناسب خود را طلب می کند و بدون آن، وارد شدن به این جرگه مفید فائده نخواهد بود. البته قول عرفا باطل نیست، ولی ما نمی توانیم قول ایشان را هضم کنیم؛ زیرا فهم قول آنها ذوق عرفانی لازم دارد.
چنانکه کثیری از ناس، شعر مثنوی را جبر می دانند و حال آنکه مخالف با جبر است و علت آن این است که آقایان معنای جبر را نمی دانند.

و چنانکه مرحوم حاجی نیز در شرح خود بر مثنوی نتوانسته در شرح و تفسیر، مرام مولوی را برساند؛ زیرا حکیمی قول عارفی را بیان نموده بدون اینکه حظ وافر از قریحه عرفانی داشته باشد و بلا تشبیه مثل این است که ملحدی، مرام نبی مرسلی را شرح کرده باشد!

بیان مرام شخصی، قریب الافق بودن با اعتقاد او را لازم دارد، برای شرح قول عارف رومی، مردی صوفی که یک نحوه کشف ذوقی داشته باشد لازم است، که آن هم نه با نثر؛ بلکه با نظمی که از روی ذوق عرفانی برخاسته باشد - مانند نسیمی که از سطح آبی برمی خیزد - به شرح آن بپردازد.
(تقریرات فلسفه امام خمینی، شرح منظومه 2، ص 198)

یا حق