نظر امام خمینی کبیر پیرامون نسبت فلسفه و حکمت اسلامی به یونان

بسم الله الرحمن الرحیم

یکی از شبهاتی که پیرامون فلسفه اسلامی مطرح میکنند، این است که فلسفه صدرایی از یونان اخذ شده است و لذا قابل اعتماد نمی باشد و تا وقتی که باب العترة و قرآن و سنّت نبوی به روی ما مفتوح است چرا به سراغ باب الحکمه ی یونانی برویم؟

در ادامه مطلب، جملاتی از امام خمینی کبیر پیرامون عدم صحت انتساب فلسفه صدرایی به یونان گردآوری شده است؛ لعلهم یعقلون:

 

* هر کس رجوع کند به معارفی که در ادیان عالم و نزد فلاسفه بزرگ هر دین رایج است و مقایسه کند در معارف مبدأ و معاد با معارفی که در دین حنیف اسلام و نزد حکماء بزرگ اسلامی و عرفاء شامخ این ملت است، درست تصدیق می‏کند که این معارف از نور معارف قرآن شریف و احادیث نبیّ ختمی و اهل بیت او علیهم السلام است که از سرچشمه نور قرآن استفاده و اصطلا نموده‏اند. آن وقت می‏فهمد که حکمت و عرفان اسلامی از یونان و یونانیین نیست، بلکه اصلا شباهت به آن ندارد. بلی، بعضی از حکمای اسلام، به منوال حکمت یونانی مشی نموده، مثل شیخ الرئیس(بو علی سینا)؛ ولی حکمت شیخ (بوعلی) در بازار اهل معرفت در باب معرفة الربوبیه و مبدأ و معاد رونقی ندارد و در پیشگاه اهل معرفت ارزشی از برای آن نیست.

بالجمله، فلسفه امروز حکمای اسلام را و معارف جلیله ی اهل معرفت را، به حکمت یونان نسبت دادن، از بی اطلاعی بر کتب قوم است – مثل کتب فیلسوف عظیم الشأن اسلامی، صدر المتألهین (ملاصدرا) قدّس سرّه، و تلمیذ بزرگوار او، فیض کاشانی قدّس سرّه، و تلمیذ عظیم الشأن فیض، عارف جلیل ایمانی، قاضی سعید قمی قدّس سرّه -؛ و نیز از بی اطلاعی به معارف صحیفه الهیّه و احادیث معصومین سلام الله علیهم است؛ پس (مخالفین) هر حکمتی را به یونان نسبت داده و حکمای اسلامی را تابع حکمت یونان انگاشته اند.

(آداب الصلاة، امام خمینی کبیر، ص 304)

 

* سخنی که زبانزد بعضی است که این فلسفه از یونان اخذ شده، غلط است، کی فلاسفه یونان از این حرفها سر درآورده و چه کسی سراغی از این حرفها در کتب آنها دارد. این حرفها در کتب آنها نبوده و نخواهد بود. بهترین کتاب فلسفی آنها اثولوجیا است که دارای مختصری از معارف بوده و بقیه‏اش طبیعیات است. بلى شفاى‏ شیخ، فلسفه یونانى است و در آن هم این حرفها نیست.

(تقریرات فلسفه امام خمینی، ج 1، ص 87)

 

* فلسفه ارسطو با فلسفه ای که بعد از اسلام پیدا شده است فاصله اش زمین تا آسمان است، در عین حالی که بسیار ارزشمند است؛ در عین حالی که شیخ الرئیس راجع به منطق ارسطو می گوید که تاکنون کسی نتوانسته در او خدشه ای بکند یا اضافه ای بکند، در عین حال فلسفه را وقتی ملاحظه میکنیم، فلسفه اسلامی با آن فلسفه قبل از اسلام زمین تا آسمان فرق دارد.

(صحیفه امام خمینی کبیر، ج 18، ص 263)

 

یا حق