«حکمت عرشیّه» در کلام حکیم متألّه آیت الله جوادی آملی

بسم الله الرحمن الرحیم

در کتب فلسفی و عرفانی، لفظ «حکمت عرشیّه» زیاد به چشم میخورد. حکمت عرشیّه حکمتى است که به یارى کشف و اشراق و الهامات ربوبى از قرآن و سنت بدست آمده است و چون فراتر از فلسفه بحثى و استدلالى عوام حکماست، نام آنرا «حکمت عرشیه» گذاشته اند که مفهوم مخالف آن یعنى حکمت فرشیه و ارضیه را به ذهن می آورد. (آیت الله سید محمد خامنه ای)

یادش بخیر آن دورانی که نماز جمعه های حکیمانه آیت الله جوادی آملی برقرار بود، و بنده و خیلی از مشتاقان دیگر با شور و شوق در آن شرکت میکردیم. در یکی از هفته ها (که تاریخش را به یاد ندارم) ایشان در خطبه اولشان مباحث بسیار نابی را با آن لحن دلنشینشان بیان نمودند که حقیقتا انسان دوست داشت اشک شوق بریزد.

یکی از مطالبی که در آن هفته بیان نمودند پیرامون معنای «حکمت عرشیه» بود و اینکه قبلا الفاظ، حساب و کتابی داشت...

متن سخنان کوتاه و جذاب ایشان را در ادامه مطالعه کنید:

...قبلاً که القاب، حساب و کتابی داشت به هر کسی نمی‌گفتند بحرالعلوم؛

به هر کسی هم نمی‌گفتند که این دارای «حکمت عرشیه» است!

الآن شما می‌بینید قدم به قدم در این کتابها، هر مطلب عمیقی که باشد و به نظرشان دقیق بیاید، می‌گویند «حکمة عرشیة»!

[اما] سابق که این طور نبود.

به تعبیر بعضی از مشایخ ما (رضوان الله علیهم) می‌فرمودند سابق بنا بر این بود:

اگر کسی مطلبی از خودش داشته باشد (یک)

و سابقه نداشته باشد که او از جای دیگر شنیده باشد [و] الآن جوشانده (این دو)

[یعنی اگر] مطلب عمیق باشد، از خود او هم باشد، از سنخ الهیّات و توحید الهی و امثال ذلک باشد [و] به قرآن و عترت برگردد،

چون «أنّ قلبَ المؤمن عرشُ الرحمٰن» است (اولاً) و این مطلب از این قلب جوشیده (ثانیاً)، می‌شود «حکمةٌ عرشیّه».

حالا بعد دیگر رایج شد!

مصرف‌کنندگانش زیاد شدند!

هر مطلب را تندی می‌گویند: «حکمة عرشی» یا «مطلبٌ عرشی»؛

[اما] قبلاً که این‌چنین نبود...

یا حق