عارفان اهل معنا در نگاه نافذ رهبری: علامه حسن زاده؛ آیت الله جوادی؛ آیت الله مصباح

بسم الله الرحمن الرحیم

تفکرات فلسفی و عرفانی آیت الله معظم؛ خامنه ای کبیر، بر کسی پوشیده نیست. اخیرا دو فایل تصویری از ایشان منتشر شده است که یکی در دیدار اعضای کنگره بزرگداشت عارف بالله میرزا جواد آقا ملکی تبریزی و دیگری درباره شخصیت عالم ربانی آیت الله سعادت پرور می باشد. متن سخنان ایشان به همراه لینک دانلود دو فیلم مربوطه، در ادامه مطلب می آید. ولی بصورت گذرا به دو نکته مهم در سخنان ایشان در کنگره بزرگذاشت میرزا جواد آقا اشاره میکنم:

* مقام معظم رهبری، درباره چگونگی معرفی میرزا جواد آقا ملکی تبریزی به جامعه، از اعضای کنگره درخواست میکنند که از عارفانی که خودشان اهل معنا هستند و هویت حقیقی این بزرگان را درک می کنند، باید دعوت کنید تا سخنرانی کنند؛ نه اینکه همه همت خودتان را مصروف کنید که نامگذاری خیابان و نصب تابلوها به اسم میرزا جواد آقا باشد. ایشان در ادامه با نگاه نافذ خویش، از چند عارف اهل معنا نام می برند و می فرمایند: «از امثال بزرگانی چون آقای جوادی، آقای مصباح و آقای حسن زاده و دیگر بزرگانی که اهل معنا هستند و این چیزها را درک می کنند دعوت شود تا بیایند صحبت کنند و هویت حقیقی این بزرگان را تشریح کنند و این ها پخش و منتشر شود ». علاقه و رابطه معنوی رهبری با این سه عارف ربانی و دیگر عارفان اهل معنا، خود داستانی جداگانه است. همچنین تاکید ایشان بر "پخش و منتشر شدن" سخنان این سه عارف، دلیل دیگری بر سعی ایشان بر گسترش عقاید عرفانی اشخاصی همچون علامه حسن زاده آملی و آیت الله جوادی آملی و آیت الله مصباح یزدی در سطح جامعه و جوانان می باشد. نکته مهم اینست که ایشان ترویج عقاید امثال این عارفان را راهکار صحیح مقابله با عرفان های کاذب و چرند در میان جوانان می دانند؛ فلمثل هذا فلیعمل العاملون.

* نکته دیگر اینکه مقام معظم رهبری، بر گسترش و ترویج اخلاق نظری خشک استدلالی و نیز عرفان نظری خشک اصطلاحی، علاقه زیادی ندارند. یعنی ایشان تاکید دارند که باید بیشتر مباحث اخلاق عملی و تربیتی و نیز عرفان عملی، در جامعه و بین جوانان گسترش پیدا کند نه اخلاق و عرفان خشک نظری. زیرا خود این اصطلاحات و مفاهیم خشک، گاه حجاب حقیقت اخلاق و عرفان می شود که البته این موضوع در کلام خود فلاسفه و عرفا هم دیده میشود. ایشان در این زمینه می فرماید: « من از حضرت امام رضوان الله تعالی علیه پرسیدم که شما مرحوم میرزا جواد آقا را درک کردید؟ ایشان با ابراز تاسف فرمودند: نه نشد که من درس و جلسات ایشان را به طور کامل درک کنم. بعد فرمودند آقای آشیخ محمدعلی اراکی آمدند به من گفتند چنین جلساتی هست و شما شرکت کنید، من هم یکی دو جلسه رفتم منتها آن زمان ذهنمان پر بود از مفاهیم عرفان نظری که مرحوم آقای شاه‌آبادی رضوان الله تعالی علیه تدریس می‌کردند ـ عرفان نظری برای کسانی که در این راه وارد می‌شوند یک عالم براق و پر طمطراق و شیوایی است که دل را جذب می‌کند. مرحوم میرزاجواد آقا طریقه سلوکشان این نبود و به عرفان نظری زیاد نمی‌پرداختند بلکه تربیت اخلاقی و سلوکی می‌کردند و انسان‌ها را پرورش می‌دادند. لذا مراجعه کنید به المراقبات یا رساله لقاء الله ایشان می‌بینید مطالبی که برای تربیت مخاطب بر زبان مبارک ایشان جاری یا از قلم ایشان صادر شده است آن طمطراق عرفان نظری را ندارد ـ امام گفتند چون ذهن ما پر بود از مطالب مرحوم شاه آبادی، [جلسات میرزا جواد آقا] خیلی ما را جذب نکرد. وقتی این مساله را من از ایشان پرسیدم شاید حدود ۶۰ سال از آن زمانی که ذکر می‌کردند گذشته بود با این حال تاسف می‌خوردند و می‌گفتند افسوس که نشدبه آن جلسات بروم با آنکه امام در آن زمان درس مرحوم شاه آبادی می‌رفتند.»

در توضیح و توجیه سخنان ایشان انشاء الله در آینده مطلبی خواهم نوشت که در ضمن، یکی از صحبت های ایشان درباره اخلاق نظری و عملی و عرفان نظری و عملی را که ظاهرا تاکنون منتشر نشده است را هم برایتان نقل میکنم.

لینک فیلم، و نیز متن خلاصه سخنان ایشان در کنگره میرزا جواد آقا ملکی تبریزی را در ادامه مشاهده میکنید.

« مرحوم میرزا جواد آقا ملکی تبریزی جزو برجسته‌ترین فقهای سالک و عارف در دوره متاخر به حساب می‌آید که نظیر ایشان در نجف و بقیه شهر‌ها خیلی معدود است. این‌ها شاگردان برجسته مرحوم آخوند ملاحسین قلی همدانی هستند که آن بزرگوار خود داستانی است و تنها دو سه نفر از شاگردان ایشان معروفند مثل سید احمد کربلایی، شیخ محمد بهاری و یکی از آن‌ها میرزا جواد آقا ملکی تبریزی است. 

 

مرحوم میرزا جواد آقا از خانواده اعیان است چون از خانواده ملک التجار بوده است. این مرد از آن منشاء اجتماعی به نجف می‌رود و سالهای متمادی در آنجا اقامت می‌کند و همتش هم فقط این نیست که درس بخواند و یک فقیه متقی و پرهیزکار شود بلکه همت می‌کند تا آن حجاب‌هایی را که در مقابل انسان وجود دارد و در مسیر تکامل انسان مانع حرکت می‌شود از پیش روی خودش بردارد و در این راه واقعا مجاهدت می‌کند و به مقامات عالی عرفانی می‌رسد. 

 

من از حضرت امام رضوان الله تعالی علیه پرسیدم که شما مرحوم میرزا جواد آقا را درک کردید؟ ایشان با ابراز تاسف فرمودند: نه نشد که من درس و جلسات ایشان را به طور کامل درک کنم. بعد فرمودند آقای آشیخ محمدعلی اراکی آمدند به من گفتند چنین جلساتی هست و شما شرکت کنید، من هم یکی دو جلسه رفتم منتها آن زمان ذهنمان پر بود از مفاهیم عرفان نظری که مرحوم آقای شاه‌آبادی رضوان الله تعالی علیه تدریس می‌کردند ـ عرفان نظری برای کسانی که در این راه وارد می‌شوند یک عالم براق و پر طمطراق و شیوایی است که دل را جذب می‌کند. مرحوم میرزاجواد آقا طریقه سلوکشان این نبود و به عرفان نظری زیاد نمی‌پرداختند بلکه تربیت اخلاقی و سلوکی می‌کردند و انسان‌ها را پرورش می‌دادند. لذا مراجعه کنید به المراقبات یا رساله لقاء الله ایشان می‌بینید مطالبی که برای تربیت مخاطب بر زبان مبارک ایشان جاری یا از قلم ایشان صادر شده است آن طمطراق عرفان نظری را ندارد ـ امام گفتند چون ذهن ما پر بود از مطالب مرحوم شاه آبادی، [جلسات میرزا جواد آقا] خیلی ما را جذب نکرد. وقتی این مساله را من از ایشان پرسیدم شاید حدود ۶۰ سال از آن زمانی که ذکر می‌کردند گذشته بود با این حال تاسف می‌خوردند و می‌گفتند افسوس که نشدبه آن جلسات بروم با آنکه امام در آن زمان درس مرحوم شاه آبادی می‌رفتند. 

 

از لحاظ فقهی هم ایشان برجسته بودند. شاگرد حاج آقا رضا همدانی بودند که همه می‌دانند جزو فقهای بسیار قوی است و کتاب‌های فقهی ایشان الان در حوزه‌های علمیه مرجع است. لکن مطلقا ایشان [میرزا جواد آقا ملکی] نمی‌خواستند به عنوان فقاهت خودشان را معرفی کنند. بحثشان تربیت معنوی و سلوکی طلاب و حوزه‌های علمیه بود. 

بنده سال‌ها پیش در یک مجمعی گفتم که مرحوم میرزا جواد آقا در قنوت نماز شبش (با تمام خضوع و خشوعش) این شعر را می‌خواند: 

 

زان پیش‌تر که عالم فانی شود خراب 

ما را ز جام باده گلگون خراب کن

این حالات را ما فقط می‌شنویم و تصورش هم شاید برای ما آسان نباشد که این چه حالی است که یک پیرمرد فقیه بزرگوار در نماز شبش شعر حافظ را با این حال بخواند. 

 

فرزند ایشان جوان از دنیا رفته بود. در همین حال برخی شاگردان خدمت ایشان رسیدند و ایشان اصلا این مصیبت را اظهار نکرده بود بعد که شاگردان می‌خواستند بروند به آن‌ها گفته بود یک جنازه‌ای هم اینجا هست اگر آقایان موافقید تشییع کنیم، می‌پرسند کیست، می‌فه‌مند فرزند ایشان از دنیا رفته است. چنین قدرت، صبر و عظمتی داشته‌اند. 

 

در این دنیای مادی، دنیایی که همه انگیزه‌ها، تحرک‌ها و تلاش‌های عظیم انسانی مصروف به مادی‌گری، پول و جاه و مقام است چنین عظمت و کوه عظیم معنویت سربلند کند بسیار عجیب است و ما به آن احتیاج داریم. 

 

میرزا جواد آقا باید معرفی شود. نامگذاری خیابان و نصب تابلو و این‌ها خوب است لکن کافی نیست از امثال بزرگوارانی چون آقای جوادی، آقای مصباح و آقای حسن‌زاده و بزرگانی که اهل معنا هستند و این چیز‌ها را درک می‌کنند دعوت شود تا بیایند صحبت کنند و هویت حقیقی این بزرگان را تشریح کنند و این‌ها پخش و منتشر شود. 

 

ببینید جوان‌ها امروز چطور به عرفان‌های جعلی و وارداتی اقبال دارند. عرفان‌هایی که حقیقتا باید گفت چرند هستند مثل اینکه بخواهید یک کاسه بلورین یا چینی نقاشی شده فاخر را با یک ظرف پلاستیکی مقایسه کنید. این اقبال جوان‌ها نشان دهنده این است که یک تشنگی وجود دارد که باید آن را با آب زلال و گوارا برطرف کرد. نباید گذاشت عطشی که وجود دارد با آبهای مسموم و گل‌آلود برطرف شود.»

برای دانلود فیلم این دیدار، اینجا را کلیک کنید.

---------------------------------------------------------------------------------------------

لینک فیلم، و نیز متن خلاصه سخنان ایشان درباره مقام عرفانی آیت الله سعادت پرور را که در جمع برخی از اساتید و پژوهشگران حوزه علمیه مطرح شده است، به نقل از سایت رسانیوز، در ادامه مشاهده می کنید.



«طهارت و پاکیزگی واقعی را آشیخ علی آقای پهلوانی در طول 80 سال زندگی خود گذراند و زهد و تقوای واقعی و بی رغبتی به دنیا به معنای حقیقی کلمه در این مرد وجود داشت.

اینها خوبان زمان ما هستند و ما آنها را نمی شناسیم. ما وقتی در جریان معمولی زندگی دنیا سیر می‌کنیم خیال می‌کنیم همه دنیا همین است در حالی که در این عمق‌ها چیزها هست و الان هم هست. در روایت آمده «إنَّ الله أَخفی أَربعةٌ فی اربعة». خداوند چهار چیز را در چهار چیز مخفی نگه داشته است. یکی همین است که بندگان خاص خود را در بین آحاد مردم پنهان کرده است، می‌آیند و در بین جمعیت می‌نشینند و آدم با آنها صحبت می کند هر چند به باطنشان راه پیدا نمی کند در حالی که آن باطن یک دریا است یک غوغایی است که گردون‌ها و گیتی‌هاست مرغ دل را.

مرحوم آشیخ علی آقا در خانه نشسته بود و مریدان و دوستان ایشان به سراغشان می‌رفتند و همین راه را ذره ذره در دل اینها هم باز می‌کرد و هر کسی به قدر استعدادش بهره می برد.

اخوی خودم نقل می‌کردند که به مشهد رفته بودم دیدم آشیخ علی آقا آنجاست، گفتم ما بیرون مشهد هستیم شما هم تشریف می‌آورید؟ گفت نه. گفتم هوای مشهد خیلی گرم است شما هم تشریف بیاورید. گفت: نه می ترسم چیزی تقسیم کنند من نباشم.»

برای دانلود فیلم این دیدار، اینجا را کلیک کنید.